Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego

Odzyskanie niektórych utraconych ziem polskich. Sprawy ruskie nie odciągnęły króla od zabiegów zmierzających do odzyskania utraconych przez Polskę ziem. Realizował je dwojako, albo przez układy, wzmacniane niekiedy koligacjami małżeńskimi, albo przez wyprawy zbrojne. W celu wzmocnienia więzi między Polską a dawno utraconym Pomorzem Zachodnim, rządzonym przez własną dynastię, wydał swą córkę Elżbietę za księcia pomorskiego Bogusława V. Z tego małżeństwa narodził się wnuk Kaźko — książę słupski, którego król Kazimierz uwzględniał w swych planach następstwa tronu, o czym przeczytacie dalej. W ostatnich latach swego życia uzyskał Kazimierz od Marchii Brandenburskiej pewne ziemie na granicy północnej kraju, które dały Polsce bezpośredni dostęp do Pomorza Zachodniego. Nieco wcześniej
zaś złożyli królowi hołd lenny ówcześni właściciele dawnego polskiego grodu Santoka.

Stałą troską królewską było odzyskanie Śląska. Przegrał tu jednak w konkurencji z Luksemburgami. Udało się mu tylko przyłączyć na trwałe do Polski ziemię wschowską. Niekorzystna była obietnica księcia świdnickiego Bolka zapisu jego księstwa na rzecz Karola IV. Cesarz pojął bowiem, jako trzecią swą żonę, bratanicę Bolka — Annę. Kazimierz do końca swego panowania nie chciał uznać wymuszonych przez sytuację polityczną zrzeczeń dawnych ziem piastowskich.

W tym celu prosił w 1364 r. papieża o zwolnienie go z układów zawartych na niekorzyść Królestwa Polskiego, mając na myśli traktaty w sprawie Pomorza Gdańskiego i Śląska.

Na pomyślnej natomiast drodze znajdowało się odzyskanie Mazowsza. W 1351 r., po śmierci księcia płockięgo, król przyłączył do Polski jego ziemie Niebawem jednak tę i inne odzyskane na Mazowszu ziemie nadał prawem lennym innemu księciu mazowieckiemu.
System obronny państwa polskiego.

Już współcześni uznali za jedną z największych zasług króla zbudowanie wielu zamków i obwarowanie miast murami. Mówi się, że Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Obliczono, że z funduszów królewskich zbudowano wówczas 53 zamki, a 27 miast otrzymało mury obronne. Król popierał ponadto wznoszenie budowli obronnych przez biskupów i rycerzy.

Zamki i miasta warowne, często z zamkami w ich obrębie lub połączone z zamkami, tworzyły zwarty system obronny. Chroniona była szczególnie stolica państwa oraz najgęściej zaludnione ziemie Polski centralnej odzież robocza i ochronna. Zamki wznoszono z miejscowego kamienia, a tam, gdzie go brakowało — z cegły. Na obszarach nizinnych miały one plan na ogół regularny, a na wyżynnych — nieregularny, ponieważ wykorzystywały naturalne ukształtowanie terenu. Popatrz na mapę i wskaż zamki broniące Polski przed Krzyżakami, najazdami tatarskimi i litewskimi, inwazją Czech i Węgier. Które zamki broniły Krakowa?

Układy o następstwie tronu. Kazimierz Wielki nie miał syna. W pierwszym małżeństwie z Litwinką Anną-Aldoną doczekał się dwóch córek, a druga żona

—    księżniczka niemiecka — nie dała mu potomstwa. W większości państw średniowiecznych kobiety były wyłączone od dziedziczenia tronu i w Polsce było podobnie. Jednak jeszcze wtedy,
gdy Kazimierz miał prawo spodziewać się syna, zawarł pierwszy traktat o dziedziczeniu tronu polskiego przez An-degawenów węgierskich. Było to w 1339 r. na drugim zjeździe w Wyszeh-radzie. Prawo dziedziczenia tronu polskiego przez Ludwika syna Karola Roberta, a siostrzeńca Kazimierza Wielkiego zostało jeszcze kilkakrotnie potwierdzone. Załatwiono tę sprawę wtedy, gdy oba państwa konkurowały o  przyłączenie Rusi Halickiej. Ceną, jaką Kazimierz płacił za zgodę Węgier na przyłączenie Rusi do Polski, było uznanie następstwa Andegawenów na tronie polskim, jeśli Kazimierz nie doczeka się potomka męskiego.

Układ między królami umocniła zgoda dygnitarzy polskich i przywilej Ludwika Węgierskiego dla szlachty polskiej, wydany w Budzie w 1355 r. W dokumencie tym Andegaweńczyk przyrzekł jej ustępstwa podatkowe.

Polityka Kazimierza Wielkiego wobec

Krzyżaków. Już raz sąd papieski wydał orzeczenie przychylne dla Polski w sprawie Pomorza Gdańskiego, ale do wykonania tego wyroku nie doszło. Również Kazimierz Wielki spróbował tej drogi. W 1339 r. odbył się pod przewodnictwem legata papieskiego w Warszawie drugi proces polsko-krzyżacki. Po stronie polskiej wystąpiło przeszło 120 świadków z różnych stanów. Zeznawali oni, że ziemia chełmińska, Pomorze Gdańskie, Kujawy i. ziemia dobrzyńska należały do Królestwa Polskiego. Niektórzy ze świadków pamiętali, że to Konrad Mazowiecki, sprowadziwszy Krzyżaków, nadał im ziemię chełmińską na czasowe użytkowanie. Sędziowie papiescy przyznali Polsce wszystkie sporne ziemie i odszkodowanie za poniesione straty, ale Krzyżacy znowu apelowali i wyrok nie został wykonany.

Nie mogąc liczyć na niczyją pomoc i nie mając sił, aby pokonać Zakon na polu bitwy, król polski zdecydował się na bezpośrednie z nim rokowania, i w
1343 r. w Kaliszu podpisał traktat pokojowy. Na jego mocy Krzyżacy zwrócili Polsce Kujawy i ziemię dobrzyńską, zatrzymując Pomorze i ziemię chełmińską. Kazimierz Wielki uznał Pomorze za wieczystą jałmużnę króla polskiego, zachował jednak tytuł dziedzica Pomorza. Niektórzy współcześni i potomni wytykali królowi zrzeczenie się Pomorza. Czy jednak miał on w owym czasie szanse na jego odzyskanie, skoro powróciło do Polski dopiero w sto kilkanaście lat później — w 1466 r. — po dwóch .wielkich wojnach z Krzyżakami?

Zawładnięcie Rusią Czerwoną. Przypomnij sobie wiadomości o Rusi. Jak już wiesz, w XI w. Ruś podzieliła się na dzielnice rządzone przez różne linie dynastii Rurykowiczów. Jedna z tych linii książęcych panowała w Rusi Czerwonej, zwanej również od grodu stołecznego Rusią Halicką. Książęta ci wymarli w pierwszym ćwierćwieczu XIV w., a tron książęcy objął książę mazowiecki Bolesław, który przez matkę był spokrewniony z halicką linią Rurykowiczów. Panował on do 1340 r., kiedy to zginął otruty przez bojarów.
Wcześniej zdążył zapisać swe księstwo Kazimierzowi Wielkiemu. W tymże roku Kazimierz zorganizował pierwszą wyprawę zbrojną w celu zajęcia księstwa.

Również dwaj inni sąsiedzi Rusi Halickiej byli zainteresowani jej zawładnięciem: Litwa i Węgry. Litwa dążyła do podporządkowania ziem całej dawnej Rusi. Węgry, podobnie jak Polska, pragnęły przyłączyć do siebie Ruś Czerwoną i uzależnić sąsiednią Mołdawię, opanowując tym samym szlak handlowy prowadzący do portów nad Morzem Czarnym.

Kazimierz Wielki zorganizował w ciągu następnego ćwierćwiecza kilka wypraw zbrojnych na Ruś, w których głównym przeciwnikiem byli Litwini. Wyprawy te zakończyły się w 1366 r. porozumieniem z Litwinami, którzy objęli część północną spornego terytorium. Węgrzy zaś uznali polskie panowanie na Rusi pod warunkiem zapewnienia Andega-wenom tronu polskiego po bezpotomnej śmierci Kazimierza Wielkiego. Polacy przybywali na Ruś i osiedlali się tam. W 1356 r. król Kazimierz lokował na prawie niemieckim największe miasto Rusi Czerwonej Lwów, który znaczeniem przewyższał coraz wyraźniej Halicz.

Między Luksemburgami a Andegawe-nami. Wkrótce po śmierci Władysława Łokietka na tron polski wstąpił jego jedyny syn Kazimierz, zwany przez potomnych Wielkim. Jego koronacja w 1333 r. nastąpiła na mocy prawa dziedziczenia i za zgodą społeczeństwa w osobach dawnych doradców ojca. Ani w stosunku do tej koronacji, ani wobec następnych koronacji królów Polski nie była już nigdy potrzebna zgoda papieska.

Kazimierz Wielki, obejmując tron, znalazł się wobec tych samych zagrożeń zewnętrznych i trudności wewnętrznych co jego ojciec. Najpierw więc przedłużył rozejm z Krzyżakami, a następnie rozpoczął pertraktacje z królem czeskim Janem Luksemburskim w celu’ skłonienia go do wyrzeczenia się roszczeń do tronu polskiego. Prowadziły do tego dwie drogi. Kazimierz mógł w zamian za to albo zrzec się praw do Śląska, podporządkowanego już wcześniej prawie w całości Czechom, albo, nie zrzekając się Śląska, zapłacić Janowi Luksemburskiemu za jego rezygnację z używania tytułu króla polskiego.
Kazimierz Wielki wybrał tę drugą drogę. Na zjeździe w Wyszehradzie na Węgrzech w 1335 r. Kazimierz zobowiązał się zapłacić Janowi 20 tysięcy kop groszy praskich (kopa = 60 groszy). Była to wówczas ogromna kwota, ale dzięki temu znikło zagrożenie Królestwa Polskiego ze strony Czech.

Na tym samym zjeździe królowie czeski Jan Luksemburski i węgierski Karol Robert Andegaweński rozpatrzyli jako rozjemcy spór Polski z Krzyżakami o zagarnięte przez nich ziemie. Przyznali oni co prawda Polsce Kujawy i ziemię dobrzyńską, podbite kilka lat wcześniej przez Zakon, ale uznali jego prawa do ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego. Był to wyrok niesprawiedliwy i Kazimierz próbował uzyskać w następnych latach lepsze warunki.

Witaj w sieci Darmowe blogi. To jest Twój pierwszy wpis. Zmodyfikuj go lub usuń, a następnie rozpocznij blogowanie!